Çağımızın yeni mesleği: Serbest çalışan

Başlık nedense ben de tebessüm oluşturuyor. Sebebiyse yıllar önce babamla yaşadığım bir diyalog. Babam bana ne iş yaptığımı sorduğunda “serbest çalışıyorum” demiştim. O da bana “desene işsizsin” diye karşılık vermişti. Bu diyalogun üstünden yıllar geçti. Ben hâlâ serbest çalışıyorum. Yani ben bir freelancer’ım.

İnternetin günümüze iş dünyasına armağanlarından birisi serbest çalışmak. Türkiye’deki “serbest çalışan” sayısı her geçen gün artış gösteriyor. Kapalı ofiste iş yapmayı tercih etmeyen, sabit maaşa ve ofis kurallarına bağlı kalmak istemeyen ya da sabit kazancı olsa da ek gelire ihtiyaç duyanların tercih ettiği bir çalışma şekli bu. Serbest çalışma yaygınlaşınca doğal olarak arz ve talep sahiplerini buluşturan platformlarda ortaya çıktı.

SanalUzman.com’da bunlardan birisi. SanalUzman.com yazılım, tasarım, çeviri, metin yazarlığı, reklamcılık, satış pazarlama, danışmanlık gibi pek çok alanda “proje bazlı” serbest çalışanı işverenlerle buluşturuyor. SanalUzman.com, serbest çalışanların motivasyonlarını arttırarak daha verimli ve etkili iş planı yapabilmelerini sağlayacak öneriler sundu. Şayet serbest çalışıyorsanız bunları okumanızda fayda var.

1. Kendinizi gözlemleyin ve hedef belirleyin

Verimli olduğunuz saatleri, evde mi yoksa dış mekânda mı rahat çalıştığınızı, odaklanmak için neyin size iyi geldiğini gözlemleyin. Bir hedef belirleyin ve bu hedefe mümkün olduğunca sâdık kalın. Gün içinde ne bunu aşıp kendinizi yıpratın, ne de azını yapıp potansiyelinizin gerisinde kalın. Yaşam tarzınıza uygun planı hazırlayın. Serbest çalışmanın; düzeninizin veya iş disiplininizin olmayacağı anlamına gelmediğini unutmayın.

2. Bir ağ içinde yer alın

Düzenli gelire sahip olmak, önünüzdeki belli bir süreyi daha verimli planlamak için iş sürekliliğine ihtiyacınız var. Bu sürekliliği sağlamak açısından, işverenlerin ve serbest çalışanların yer aldığı bir ağa dâhil olun, sürekli takipte kalın; buradaki ilişkilerinizi geliştirerek sürdürün.

3. Fiyat belirlemeden önce araştırma yapın

Emeğinizin karşılığını almak istiyorsanız, yapacağınız işin piyasa değerini mutlaka araştırın. Vereceğiniz fiyatın bu seviyeden çok fazla sapmamasına özen gösterin.

4. Ev işi ve uzman olduğunuz iş arasında denge kurun

Hazır evdeyken, ev işleri ile profesyonel işinizi bir arada yapmak istemeniz çok normal. Ancak iş saatleri içindeyken ana sorumluluğunuzun ev işi olmadığını hatırlayarak kendinizi rahatlatın ve işe gitseydiniz yapabilecek olduğunuz kadar ev işi yapın.

5. Sağlığınıza dikkat edin

Serbest çalışmanın etkisiyle tüm gece çalışıp gün boyu uyumak, yemeğe hiç vakit ayırmamak veya çalışma boyunca abur cubur tüketmek, uzun saatler hareketsiz kalmak gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmaya çalışın. Sağlığınıza dikkat ettikçe kendinizi daha dinç, mutlu hissedeceksiniz; bu da motivasyonunuzu ve başarınızı arttıracak.

6. Çalışma alanınız olsun

Rahat ve verimli çalışabileceğiniz, çevresel etkenler nedeniyle dikkatinizin dağılmayacağı bir çalışma ortamı yaratın. Uykunuzu getirecek kadar rahat bir koltuk ya da yatak yerine; kendinize masa, mümkünse çalışma odası ayarlamanız en ideal çözüm olacaktır.

7. Gerektiğinde yardım isteyin

Nasıl yapacağınızı bilemediğiniz veya bir türlü işin içinden çıkamadığınız işlerin olması durumunda, hem vaktinizi hem motivasyonunuzu kaybetmeden, bilenine danışın.

8. Molalarınız, hafta sonlarınız olsun

Hiç mola vermeden hareketsiz çalışmak verimliliğinizi azaltacaktır ve ne yaparsanız yapın dikkatiniz dağılmaya başlayacaktır. Temiz hava almak, kısa da olsa yürüyüş yapmak, yemek/çay/kahve molaları vermek, hafta sonlarında aileniz ile sevdiklerinize vakit ayırmak, dış dünyadan soyutlanmamak, ev-iş hayatınızın dışında özel hayatınıza da vakit ayırmak çok iyi gelecektir.

9. Kendinizi zorlamayın

Mümkün olduğunca planınıza sadık kalın; ancak canınız o gün hiç çalışmak istemiyorsa, alışkanlık haline getirmeden kendinize müsaade edin. O gün sevdiğiniz şeylerle ilgilenip motivasyonunuzu geri kazanın ya da çalışma mekânınızı değiştirin veya başarı panosu yapıp gözünüzün önüne koyun. Bu tabloya attığınız her çentik, şevkinizin tekrar gelmesini sağlayacaktır.

Tuzağa düşmeyin

10. Sizi tuzağa düşürebilecek şeyleri tespit edin. “Birazcık”la başlayıp “saatlerce” vaktinizi alan neler var? Televizyon mu, sosyal medya mı, arkadaşlarınızla telefonda konuşmak mı? Her ne ise, bunlara dikkat edin. Serbest çalıştığınızı bilen yakınlarınız, boş zamanınızın çok olduğunu, fazla da bir iş yapmadığınızı düşünebilirler. Onlara çalışma şeklinizi, durumun sandıkları gibi olmadığını anlatın. Zamanla sizi anlayacak, iş yapma biçiminize alışacaklardır.

(Bu yazının bir kısmı 19 Kasım 2017 tarihli Para dergisinde yayınlanmıştır.)